Elektrikli Yılanbalıkları, Avlarını ‘Uzaktan Kumanda’ ile Avlıyor!

Çok farklı algılara sahip olan canlılar vardır. Kimileri çevrelerindeki ısı alanlarını görür, kimileri manyetik alanları hisseder, kimileri ise dış dünyayı algılama aracı olarak elektriği kullanır. Bir kısım deniz canlıları, Yüce Allah’ın dilemesiyle vücutlarında elektrik üreterek, etraflarını bir radar sistemindeki gibi görebilir; elektriği düşmanlarını etkisiz hale getirmek ya da avlanmak için kullanabilirler. Elektrikli yılan balıkları da bu canlılardan biridir.

Elektrikli balıklar içinde en güçlü elektroşok meydana getiren canlı, yılan balıklarıdır. Avlarını 600 voltluk elektrik ile avlayabilirler. Ama yılan balıklarının bundan da şaşırtıcı özellikleri olduğu keşfedildi. Yılan balıkları avlarını metrelerce uzaklıktan bile avlayabilirler, daha da önemlisi avlarının saklanma taktiklerini tersine çevirebilirler. Yüce Allah’ın ilhamı ile, avlanmak yılan balıkları için son derece kolaydır.

Elektrikli Yılan Balıklarının Elektrik Üreten Mükemmel Sistemleri

Balıktan kaynaklanan elektrik şoku, 2 metre uzaktaki büyükbaş bir hayvanı bile öldürebilecek şiddettedir. Balığın elektrik üretme mekanizması saniyenin binde ikisi veya üçü kadar kısa bir sürede devreye girer. Tüm elektrikli balıkların içinde en öldürücü olan elektrikli yılan balığı, elektrik akımını 650 volta kadar çıkarabilir. Bu miktarda bir voltaj, televizyonu çalıştırmak için kullanılandan daha güçlü bir elektrik yüküdür ve bir insanı öldürebilir. Yılan balığının kimi zaman boşaltabildiği 800 voltluk elektrik şoku ise, bir atı öldürmeye yeterlidir.

Su gibi çok iletken bir ortamda yaşayan bir yılan balığı, ürettiği yüksek voltajlı akımdan etkilenmez. Özel yapıdaki, kalın yağlı derileri ve sinirleri etrafındaki doku, yalıtım sağlayarak suyun içinde elektriğin kısa devre yapmasını engeller.

Elektrik, yılan balığının vücudundaki yan kaslarda yerleşmiş organları tarafından üretilir. Elektrikli yılan balığının üç çift elektrik organı vardır; bu organlar balığın ağırlığının büyük bir bölümünü ve boyunun beşte dördünü oluşturur.

Elektrik organı çok sayıda yassı hücrenin, seri ve paralel bağlanmış biçimde bir araya gelmesiyle oluşur. Elektrikli yılan balığının kuyruğunda 70 sütun halinde sıralanmış, 10.000 minik elektrik organı vardır. Bu hücrelerin tümünün aynı anda harekete geçirilerek güçlü bir elektrik boşalımı oluşturabilmesi, hücreleri harekete geçiren sinir uyarılarının eş zamanlı olmasıyla mümkün olur. Binlerce hücrenin, belli bir canlıyı hedef alacak şekilde, aynı anda elektriğini boşaltması ise, son derece özel ve şaşırtıcı bir durumdur. Bu hücrelerin her biri birbirinden farklı zamanlarda elektriklerini boşaltacak olsaydı, ortaya av üzerinde etkili olacak güçte bir elektrik akımı çıkamazdı. Ancak yılan balığı, varlığından dahi haberi olmadığı mükemmel bir sistemi vücudunda barındırmakta ve Allah’ın dilemesiyle bunu en etkili şekilde kullanmaktadır.

Elektrikli canlılar, elektrik üretebilme yeteneğini hem savunma hem de mükemmel bir saldırı aracı olarak kullanırlar. Bu balıklar, vücutlarında ürettikleri elektrikle, avlarını hareketsiz hale getirmede ve düşmanlarını şok edip öldürmede birer ustadırlar.

Elektrikli yılan balıklarının kuyruk bölgesindeki elektrik organı, aynı zamanda zayıf elektrik sinyalleri üreterek bir duyu organı gibi de işlev görür. Balık, elektrik yükünü kuyruğundaki binlerce gözenekten sinyaller şeklinde yayar. Bu sinyaller balığı çevreleyen suda anlık bir elektrik alanının oluşmasına neden olur. Balığın yakınındaki nesneler, bu alanın biçimini bozar. Balık bu bozulmaları hemen tiplerine göre yorumlayarak çevresi hakkında bilgiler edinir. Yani tıpkı bir radar gibi çalışır.

Balığın vücudunda, etrafa sürekli olarak elektrik sinyalleri yayan, bir yandan da bu sinyallerin çarptığı cisimleri yorumlayan, bir nevi organik radar vardır. İnsanların kullandıkları radarların ne denli kompleks aygıtlar olduklarını düşündüğümüzde, balığın vücudunda bulunan ve yapay örneklerinden kat kat kompleks olan bu sistemin harikalığı daha iyi anlaşılabilmektedir.

Elektroşok Yöntemi Nasıl Çalışır?

Biyolog Kenneth Catania

Elektrikli yılan balığının elektroşok yöntemini nasıl kullandığını araştıran Biyolog Kenneth Catania, elektrikli balıklarının koi gibi küçük balıklara saldırılarını kameraya aldı. Geniş bir havuzda yapılan araştırmada, saniyede 1000 kare yakalayan yüksek hızlı kamera kullanıldı. Yüksek teknolojili kamera, yılan balığından yayılan elektrik dalgalarını ve avın kaslarındaki kasılmaları kaydetti.

Yılan balığı, yakınındaki bir balığın hareketlerini hissettiği zaman yüksek voltajlı elektrik dalgaları yayar. Bu sayede avını şoka sokar. Ancak yalnızca bununla kalmaz. Elektrik dalgalarının asıl etkisi, avının kaslarında istemsiz kasılmalara yol açarak onun olduğu yerde donup kalmasını sağlamaktır.

Catania, av olan balığa, kasları ile sinir sisteminin iletişimini kesen bir ilaç verdiğinde, kasların kasılmadığını gördü. Bu deneyle, yılan balığının yaydığı elektroşokun avın kaslarını iptal etmesinin, avın motor nöronlarının etkilenmesiyle olduğu anlaşıldı. Böylece, bir balıktan yayılan elektriğin, av üzerinde özellikle hangi biyolojik noktaları etkilediği ilk kez bu kadar detaylı tespit edildi.

Catania; yılan balıklarını “yüzen bir elektroşok makinası” olarak tanımlamakta ve elektroşok makinaları ile yılan balıklarının mekanizmalarının aynı olduğunu belirtmektedir.

Yılan Balığının Avını Uzaktan Kumanda İle Yönetmesi Nasıl Gerçekleşir?

Yılan balığı takip ettiği avı şokla aniden felce uğrattıktan sonra, tekrar farklı bir dalga yaymaya başlar. Bu, yüksek enerjili 2 ya da 3 elektrik dalgasıdır. Catania, doğal ortamda gözlemlediği bu olayı laboratuvarında detaylı incelemek için yılan balığının olduğu havuza felçli balıklar koydu.

Biyolog Catania, havuzdaki yılan balıklarının yaydığı 2 ya da 3 elektrik dalgasının felçli balıkların kaslarında kasılmalara yol açtığını gördü. İstemsiz kasılmalar, şoka uğradıktan sonraki 20 milisaniye içinde etkisini gösterdi. Kaslarındaki bu kasılmalarla balıklar, bulundukları konumdan yılan balığına doğru istemsiz olarak yaklaşmaya başladılar! Science dergisinde yayınlanan bir deneyde, balıkların 15 cm kadar uzaklıktan bile yılan balığına doğru hareket etmeye başladıkları görüldü.

Balığın kaslarının basit bir hamle için hareket etmesi dahi, motor hücrelerinden gelen çok sayıda elektriksel komut ile gerçekleşir. Şokla felce uğratılmış balıkları kendisine doğru yüzdürmek için ise, yılan balığından avlarının kaslarına elektrik dalgaları ile komut gitmektedir. Yani av olan balık normal şartlarda kendi motor sinirlerinden aldığı komutları, bu durumda dışarıdaki bir balıktan, yani yılan balığından alır.

Yılan balığı her bir elektrik dalgasında avının kasına ayrı bir hareket verir. Avını adeta uzaktan kumandalı bir oyuncak gibi kendisine yüzdürür. Biyolog Catania, bu konuda şöyle demiştir:

Yılan balığının yaydığı her bir elektrik dalgası, avın ayrı bir kasını etkiliyor, tıpkı bir uzaktan kumanda gibi. (1)

Bu araştırma yılan balığının yalnızca suya rastgele elektrik akımı yaymakla kalmadığını gösterdi. Yaydığı her bir elektrik dalgası belirli bir amaca yöneliktir. Oysaki yılan balığının kendi bünyesinde elektrik üretebilmesi, onu suda yayabilmesi ve kendisinin bundan etkilenmemesi bile son derece şaşırtıcıdır ve Allah’ın yaratma sanatını açıkça gösterir.

Bunun üzerine, yılan balığı hakkındaki bu yeni keşfi de genel aşamalarıyla düşünelim. Yılan balığının avını kendisine yüzdürmek için hangi kasın nasıl hareket etmesi gerektiğini bilmesi, bu hareketi sağlamak için nasıl bir elektriksel komut vermesi gerektiğini bilmesi, bu elektriksel komutu kendi bünyesinde nasıl oluşturacağını bilmesi ve elektriksel komutu suda elektrik dalgası şeklinde avına yönlendirebilmesi gerekir. Yılan balığı, işte en genel hatlarıyla tarif edildiğinde dahi son derece şaşırtıcı olan bu olayı gerçekleştirir.

Biyolog Jason Gallant

Biyolog Jason Gallant, kendisi de bir evrimci olduğu halde, yılan balığının bu özellikleri karşısındaki şaşkınlığını şöyle ifade ediyor:

Gerçekten çok güzel bir çalışma. Bu keşifler beni son derece şaşırttı. (2)

Bu mucizevi olayda görülen her bir olay için çok yüksek bir şuur gerektiği açıktır. Kendi vücudumuz haricindeki bir canlının kaslarını hareket ettirmek için ne gerektiğini, yüzyıllara dayanan bilimsel birikimi ve yüksek teknoloji seviyesine rağmen insanlar dahi bulamamışlardır. Ancak denizde yaşayan bir canlı bunu yaratıldığı ilk andan beri kolaylıkla yapabilmektedir.

Evrim yalanı, yılan balıklarının varlığını açıklamaktan son derece acizdir. Bu nedenle bu harika olayın şaşırtıcılığını gizlemeye yönelmişlerdir. Yılan balıklarının evrimi ile ilgili uydurmuş oldukları eski basit hikâyeler de milyonlarca yıl öncesinden günümüze kalmış olan fosiller ile yerle bir olmuştur. Yılan balığı fosillerinde yılan balıklarının elektrik ile ilgili duyargalarının net olarak görülmesi, bu canlıların ilk yaratıldıkları andan itibaren bu özelliklere sahip olduklarını kanıtlamıştır.

Sahip olduğu tüm özellikler ile yılan balığı Allah tarafından yaratılmıştır. Rabbimiz, yarattığı her bir canlıda milyonlarca şaşırtıcı özellik var etmiştir. Bu şaşırtıcı özelliklerin teker teker keşfedilmesiyle yaratılış gerçeği tekrar tekrar kanıtlanmaktadır. Kuran’da şöyle buyurulmaktadır:

O Allah ki, yaratandır, (en güzel bir biçimde) kusursuzca var edendir, ‘şekil ve suret’ verendir. En güzel isimler O’nundur. Göklerde ve yerde olanların tümü O’nu tesbih etmektedir. O, Aziz, Hâkimdir. (Haşr Suresi, 24)

Yazar / Kübra Güzelcan    Psikolog / Marmara Üniversitesi Psikoloji Bölümü

Kaynaklar:

1. http://news.sciencemag.org/biology/2014/12/electric-eels-zap-other-fish-remote-control
2. http://news.sciencemag.org/biology/2014/12/electric-eels-zap-other-fish-remote-control